حسین بن علی بن ابیطالب (ع)

حسین بن علی بن ابیطالب هاشمی قرشی مکنی به ابوعبدالله امام سوم شیعۀ اثناعشریه و پنجمین تن از اصحاب کساء.
وی در مدینه به سال چهارم هجرت در سوم شعبان از فاطمه دختر پیغمبر (ص) متولد گردید و دومین پسر وی بود.
دشمنی شدید میان بنی امیه و بنی هاشم پس از قتل وی پایدار گشت و منتهی به انقراض امویان شد. زیرا که چون معاویه پسر خویش یزید را بولایت عهد منصوب کرد حسین این امر را خلاف دستورات اسلام تشخیص داد و پس از مرگ معاویه و جانشینی یزید، با وی بیعت نکرد و با گروهی از یارانش از مدینه به مکه شد و چند ماه بماند.
پس همکاران پدرش از کوفه وی را دعوت بقیام بخلافت کردند و خود را با لشکری آمادۀ یاری او در سرنگون ساختن امویان اعلام کردند. پس حسین نخست پسر عمّ خویش مسلم بن عقیل را برای گرفتن بیعت پیشاپیش خود به کوفه فرستاد و خود با زنان و کودکان و نزدیک هشتاد تن از یاران به دنبال وی به طرف عراق حرکت کرد.
اما یزید چون از حرکت حسین آگاه شد ابن زیاد را از بصره با لشکری بطرف کوفه فرستاد و او کوفه را گرفته و مسلم را بتفصیلی که میآید بکشت و سپس لشکری بجلوگیری از حسین فرستاد این لشکر با سرداری عمر بن سعد در زمینی که بعداً بنام حائر و کربلا و غاضریه معروف شد، راه بر حسین بگرفتند و پس از زد و خوردها، حسین و حدود هفتادودو تن از یارانش را کشتند، و این در روز جمعۀ دهم محرم سال ٦١ ه.ق. بود و سپس بازماندگان وی را اسیر کرده با سَرِ او به شام نزد یزید فرستادند و یزید پس از چندی دستور داد زنان و کودکان اسیر را به مدینه بازگردانیده و سر حسین را دفن کردند.
مدفن سر حسین را برخی در شهر دمشق و برخی در قاهره و برخی در کربلا همراه جسد او نوشته اند و تا کنون چندین مرقد و زیارتگاه در آن اماکن به نام وی شهرت دارد.
فرزندان وی را سادات حسینی نامند، چنانکه سیدان منسوب به برادرش حسن را سادات حسنی نامند.
در ادبیات شیعی، وی را به لقب شهید و سید الشهداء و خامس آل عبا و شبیر و سید شباب اهل الجنة خوانده اند. حسین بن علی در ادبیات قدیم فارسی نمونۀ شجاعت و پایداری و نشانۀ مظلومیت و بردباری و ایستادگی در برابر ظلم است.
از کلمات آن حضرت است :

الناس عبید الدنیا و الدین لعق علی السنتهم.

شیخ حسین ضیائی اشعاری منسوب به حسین بن علی را جمع کرده، و خیابانی در دیوان المعصومین آنها را چاپ کرده است.
کتب زیر دربارۀ زندگانی حسین (ع) نگاشته شده است :
«ابوالشهداء الحسین بن علی» از عباس محمود عقاد.
و «حسین بن علی» از عمر ابوالنصر
و «الحسین علیه السلام» از علی جلال حسینی.
و پیش از ایشان «ماربین» فیلسوف آلمانی کتابی بنام «السیاسة الاسلامیة» در گزارش تفصیلی داستان شهادت سیدالشهداء حسین نگاشته که به زبانهای دیگر و از جمله عربی و فارسی ترجمه شده است.
برای احوال وی
تاریخ طبری
و تاریخ ابن اثیر
و تاریخ الخمیس
و تاریخ یعقوبی
و صفوة الصفوة
و ذیل المذیل
و حسن الصحابة
و تهذیب ابن عساکر
و خطط مبارک
و مقاتل الطالبیین دیده شود.